مشخصات پکتین
نام انگلیسی: Pectin
نام رایج: پکتین
فرمول شیمیایی:C6H10O7
Cas number: 5421-66-9
خواص شیمیایی و فیزیکی پکتین
شکل و حالت فیزیکی: پودری جامد زرد رنگ
دمای نگهداری: ۲- ۸ درجه سانتیگراد
پکتین چیست؟
این ترکیب به طور عمده از اسید گالاکتورونیک تشکیل شده و گروههای اسیدی آن با متانول پیوند استری دارند. این محصول حالت ژلاتینی دارد و بر اساس روش ساخت، طول زنجیره و طرز قرار گرفتن مونوساکاریدها تنوع زیادی را نشان میدهد.
خرید و فروش پکتین
pectin یک فیبر محلول چسبناک و تغلیظ کننده است که اسید گالاکتورونیک اصلیترین ترکیب سازنده شیمیایی آن است. اسید گالاکتورونیک موجود در میوه و سبزی با فرمول شیمیایی C۶H۱۰O۷ می باشد که نوعی کربوهیدرات میباشد.
به طور طبیعی در دیواره های سلولی و بافت های بین سلولی میوه ها و سبزیجات وجود دارد و برای استفاده گسترده استخراج می گردد. میوه های نارس حاوی ماده پیش ساز پروتوپکتین می باشند که با رسیدن محصول، محلول در آب می شوند. بیشترین pectin از میوه های نارس استخراج میگردد و کیفیت بهتری نیز نسبت به pectin استخراج شده از میوه های رسیده دارد؛ زیرا هر چه میوه رسیده تر می شود این ترکیب تجزیه شده و اسید پکتینیک به دست می آید و در ادامه این ترکیب به اسید پکتیک تبدیل می شود. با تبدیل pectin به قندهای ساده و کاملاً محلول در آب میزان و کیفیت پکتینی که به دست آید افت می کند. در میوه های نرم دیواره های سلول گیاهی به مرور خراب میشوند. این کربوهیدرات ساختمانی موجود در گیاهان در حقیقت پیوند دهنده قوی در دیوارههای سلولی است.
pectin با کمک به حفظ دیواره های سلولی در میوه های گیاهان، در حفظ شکل میوه های رسیده نقش بسزایی دارد. بدین ترتیب شکل میوه ها ثابت می ماند و با رسیدن بیش از حد میوه و حل شدن pectin در آب است که میوه نرم شده و شروع به از دست دادن شکل می کند. در طی فرایند رسیدن، ترکیبات پکتیکی اولیه طی هیدرولیز آنزیمی و پلیمره شدن تاحدی تجزیه میشوند و پکتینهای محلول تولید میگردند.
با توجه به چنین نقشی کاملا مشهود است همه میوه ها و گیاهان حاوی این ترکیب باشند؛ البته درصد وجود این ماده در میوه های متفاوت، متغیر است، به صورتی که برخی از میوه های نرم مانند گیلاس و توت فرنگی مقدار کمتری از این فیبر را در خود دارند؛ اما میوه هایی مانند سیب، مرکبات، گلابی، انگور، زیره، هویج، منبع اصلی در میان میوه ها و سبزیجات محسوب میشوند.
فرمول شیمیایی پکتین
از پکتین به دلیل توانایی ایجاد محلول غلیظ ژل مانند و خاصیت ضخیم کننده بودن آن به صورت تجاری در تهیه محصولات غذایی مانند ژله، مربا و مارمالاد و صنایع شیرینی سازی به وفور استفاده می کنند. باید قبول کرد فروش پکتین به عنوان ماده غلیظ کننده برای پخت و پز زیاد است. همچنین این خواص مفید سبب شده فروش پکتین برای داروسازی و نساجی نیز رونق داشته باشد.
تشریح ساختار پکتین
pectin هتروساکاریدی لزج و ژلاتینی است که در گیاهان مختلف وجود دارد و در مجاورت آب افزایش حجم می یابد. این محصول پلیمر قندی-اسیدی به عنوان فیبر موجود در میوه ها در محیط اسیدی به فرم ژلی تبدیل میشود و در صنایع غذایی و داروسازی به کار می رود. این ترکیب به غیر از ۱و۴ – آلفا دی گالاکتورونیک اسید حاوی ترکیباتی مانند نمک های سدیم، پتاسیم، آمونیوم نیز می باشد. قابل ذکر است اسیدهای موجود در دی گالاکتورونیک میتواند به صورت اسید های متیل شده و یا به شکل اسیدهای آزاد مانند اسید ژلاتینی، پروتوپکین، اسید پکتینی و پکتین دیده شود.
pectinدر صنعت از مواد اولیه ای مانند پوست خشک مرکبات و تفله سیب یا چغندر قند تولید شده در کارخانه های تولید آب میوه تهیه می شود. این محصولات بر اساس درجه استری شدن HMها سرعت ژل شدن متفاوتی دارند که بر همین اساس بهطور کلی به دو گروه پکتین HM یا پکتین با متوکسیل بالا (بیشتر از ۵۰٪) و پکتین LM یا پکتین با متوکسیل پایین (کمتر از ۵۰٪) تقسیمبندی میشود.
در pectin نوع HM درجه استری شدن بالای ۵۰% است و این ژل ها بعد از تشکیل شدن مجدد اگر حرارت ببینند ذوب نمیشوند. قابل ذکر است هرچه میزان استری شدن بیشتر باشد سرعت بسته شدن افزایش می یابد، به همین دلیل ژل هایی با درجه استری شدن حدود ۷۰ % تا ۷۵% بسیار سریع می بندند. در حالی که ژل هایی با درجه استری شدن کمتر از ۵۰% از ترکیبات گیاهی که پکتینهای H.M دارند تولید میشوند، سرعت بسته شدن کمتری دارند و همچنین احتمال دارد در اثر حرارت مجددا ذوب گردند.
سفارش فروش پکتین
تولید پکتین با کمک مواد اولیه ای مانند تفاله سیب انجام میشود که به آن اسید رقیق و داغی با اسیدیته حدود ۱.۵ تا ۳.۵ را اضافه می کنند. این اسید زنجیره پیچیده و مستحکم pectinرا تضعیف کرده و pectin محلول تولید میشود.
سپس در مراحل بعد کار عصاره خام استخراج میشود؛ زیرا محصول یک مایع ویسکوز با ۳/۰ تا ۵/۱ درصد pectin حل شده است و بقیه گوشت و یا پوست میوه میباشد. به همین دلیل فیلتر و تغلیظ نیاز است؛ برای فیلتراسیون از سانتریفیوژها استفاده میکنند.
بعد از فیلتراسیون در مرحله بعد برای رسوب pectin نیاز به الکل هایی مانند اتانول یا ایزوپروپانول است که به ماده نهایی اضافه شوند. ترکیب نهایی که رسوب کرد با الکل شستشو داده و خشک می شود. در انتهای فرایند استخراج برای اینکه استری شدن به میزان مورد نظر باشد، باید اسیدیته، دما و زمان به طور دقیقی کنترل شوند.
و در نهایت بعد از شستشو و خشک کردن جهت تولید انواع پکتین مواد جانبی به آن افزوده میشود. لازم به ذکر است برای ساخت pectin معمولا اسید کلریدریک یا نیتریک استفاده میشود.
در مقام مقایسه محلول های pectin برخلاف سایر هیدروکلوئیدهای گیاهی ویسکوزیته کمتری دارند، البته هرچه درجه پلیمریزاسیون و استری شدن افزایش یابد چسبندگی نیز افزایش می یابد. این احتمال وجود دارد که دلیلی تاثیر میزان استری شدن بر ویسکوزیته به دلیل قرار گرفتن مولکول های آب پیرامون گروه های متیل استری باشد. از سویی دیگر شکل مولکول پکتین و به دنبال آن تشکیل شبکه سه بعدی در هنگام ژل دهی تحت تاثیر وجود قندی مانند ال-رامنوز در زنجیره اصلی قرار میگیرد که به تنوع در این محصول می انجامد.
pectin بر اساس منشا و روش استخراج و آماده سازی مقادیر متفاوتی قندهای خنثی به ویژه د-گالاکتوز، الکتریکی – رامنوز وال – آرابینوزی را دارا خواهد بود. قندهای خنثی در این محصول به طور معمول در زنجیرههای جانبی قرار دارند؛ اما قندهای الکتریکی – رامنوز را در زنجیره اصلی نیز می بینیم. همچنین دیده می شود با اضافه نمودن کلسیم و یا به طور کلی یون های دو ظرفیتی به محلول pectin ، باندهای قوی درون مولکول تشکیل می شود.
کاربردهای خرید پکتین
قطعا از فیبرها به عنوان ترکیبی که سلامتی انسان به ویژه دستگاه گوارش را تامین می کنند بسیار شنیده اید. pectin به عنوان یک فیبر گیاهی طبیعی تاثیر زیادی در سلامتی انسان دارد.
این ترکیب قادر است در کاهش سطح لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) در بدن نقش بازی نماید، در نتیجه با کمک به کاهش سطح کلسترول در خون به افراد با کلسترول و تری گلیسیرید بالا مفید است.
همچنین این ترکیب به کاهش سرعت عبور غذا از روده و تسکین اسهال کمک می نماید. البته برای کنترل اسهال در ترکیب با کائولن (کائوپکتات) کاربرد داشته است؛ اما با توجه به تحقیقات علمی سازمان غذا و داروی آمریکا در آوریل ۲۰۰۳، دیگر استفاده از pectin را برای تسکین اسهال تایید نمی کنند. به همین دلیل دیگر به عنوان داروی ضد اسهال در کائوپکتات مورد استفاده قرار نمی گیرد.
از سوی دیگر pectin قادر است مسیرهای مرگ سلولی را در سلول های سرطانی نیز فعال کند، لذا برای پیشگیری از سرطان روده بزرگ و سرطان پروستات نیز مفید می تواند باشد، باتوجه به چنین عملکردی نقش مهمی در پیشگیری از انواع خاصی از سرطان بازی می کند.
اما تاثیر این فیبر در سلامتی تنها به موارد بالا محدود نمی شود؛ این ماده برای دیابت و ریفلاکس معده (مری) نیز مفید هستند.
در کاربردهای دیگر برای جلوگیری از مسمومیت ناشی از سرب، استرانسیم و سایر فلزات سنگین و همراه با مصرف نیاسین برای کاهش گرگرفتگی پوست نیز دیده شده کمک نموده است.
در بعضی از موارد دیده شده از استعمال خارجی pectin بر روی پوست جهت محافظت از زخم های دهان و گلو بهره میبرند.
فروش پکتین برای مصارف صنعتی نظیر چسب
در تولید چسب های مصنوعی نیز از این ترکیب استفاده می کنند.
پکتینها حداقل ۶۰ درصد واحدهای اسید گالاکتورونیک دارند و انواع پکتین استخراجی از چغندرقند و سیب زمینیپکتین مقادیر بالاتری از این واحد را در ترکیب خود دارند؛ اما این pectin به کلی ژل نمیدهند؛ زیرا در آنها استات و گروههای هیدروکسیل در موقعیتهای C2 و C3 استری شده اند. لذا برای ژل شدن کامل لازم است از گروه های استات به صورت آنزیمی یا شیمیایی پاکسازی شوند.
Pectin در صنایع غذایی
خرید پکتین خوراکی در صنایع غذایی به طور گسترده در نقش مواد ژل کننده و پایدار کننده انجام میشود؛ زیرا این ماده پلی ساکاریدی محلول، با زنجیره هایی طولانی از قند های هضم نشدنی است، که تحت حرارت منبسط شده و به ژل تبدیل می گردد. این ترکیب دارای اپتیمم پایداری حرارتی در شرایط اسیدی می باشد، به همین دلیل در محصولات غذایی اسیدی پایدار کننده و بافت دهنده پرکاربرد است.
فروش پکتین در صنایع غذایی به عنوان یک عامل تغلیظ کننده ایده آل و یک امولسیفایر برای تهیه انواع مربا و ژله بسیار رونق دارد. از حالت فیزیکی ویژه این ماده علاوه بر صنایع غذایی، در صنایع دارویی نیز استفاده می شود؛ زیرا به علت خاصیت ژل مانند این ترکیب در دستگاه گوارش، مواد موجود در روده به هم متصل شده و به حجم مدفوع می افزاید.
این فیبر در صنایع غذایی با شکر و مقداری اسید سیتریک مخلوط می شود تا برای تهیه مربا استفاده گردد. به طور کلی نزدیک به ۸۰% از کل خرید پکتین در صنایع فرایند میوه انجام میگیرد که عمدتا برای تولید مربا ها و ژل ها به کار میبرند.
کاربرد پکتین Pectin در صنایع دارویی
فروش پکتین به صنایع دارویی در ساده ترین شکل ممکن برای تولید شربت های ضد سرفه است. خاصیت ژل مانند این شربت ها در تسکین دادن تورم گلو و کاهش تحریکاتی که منجر به سرفه می شوند موثر می باشد. در حقیقت این نوع شربت ها با کم بافت ژل مانند pectin پوششی روی گلو به وجود می آورند و مانع تحریک شدن این ناحیه میشوندT در نتیجه سرفه کاهش می یابد.
سوالات متداول خرید پکتین
آیا pectin در بهبود دیابت موثر است؟
مصرف پکتین در درمان دیابت نوع دو و حتی پیش دیابت توانسته است موثر واقع شود؛ زیرا باعث کاهش میزان قند خون شده و به تنظیم فعالیت هورمون هایی که با کنترل قند خون مرتبط هستند کمک نموده است.
خواص پکتین برای سلامتی چیست؟
• مدفوع سخت ناشی از یبوست را نرم می کند.
• با تحریک ترشح هورمون کاهنده گرسنگی به کاهش وزن کمک می نماید.
• از طریق چسبیدن به نمک های صفرای میزان کلسترول خون را کم میکند.
آیا استفاده از pectinدر غذای انسان بی ضرر است؟
این ماده به علت اینکه عاری از هرگونه چربی و کالری می باشد، به عنوان ماده افزودنی کاملا سالمی در نظر گفته میشود. لذا فروش پکتین خوراکی برای تغذیه انسان انجام میشود.
منابع پکتین کدام گیاهان هستند؟
این محصول در تمامی گیاهان وجود دارد ولی مقادیر آن براساس عواملی همچون گونه و سن گیاه متفاوت می باشد.